Das Zahngold Reinjan Mulder’s Nieuws- en Advertentieblad

Door Reinjan Mulder

‘Dit is Assen’ Straatbeeld in Assen, 2016

Halverwege het derde hoofdstuk van Een woord een woord gebeurt er iets vreemds. De auteur, Frank Westerman, beschrijft hoe hij vroeger op school in Assen veel Molukkers heeft leren kennen en twintig jaar later met een van hen een moeizaam gesprek heeft over de moord op een onschuldige Nederlandse treinmachinist door een groep rebellerende Molukkers. Opeens ziet hij op het tafeltje naast hen een koolmees  landen. En even later nog een. Westerman onderbreekt zijn verslag even en schrijft eerst wat over de twee mezen. Hoe ze een paar kruimeltjes van een schoteltje pikken: ‘Tussendoor richten ze zich op en kantelen hun kopjes.’
Het speelse intermezzo is kenmerkend voor het soort boeken dat Westerman schrijft. Zijn onderwerpen zijn altijd dodelijk serieus, maar zijn toon is vertellend, waardoor hij toch voldoende afstand tot zijn thema houdt.
Daar komt bij dat er steeds voor zorgt prachtige beelden bij zijn betoog op te roepen. Of je wil of niet, Frank Westerman neemt je mee op zijn reportage. En de beelden die hij onderweg laat zien, hoeven niet altijd zijn betoog te onderstrepen, het kunnen ook verstrooiende beelden zijn die de broodnodige rust scheppen, om het verhaal beter te laten aankomen.

Pas als we hebben gelezen hoe de twee kleine ‘beestjes’ zich tussen het pikken van hun schoteltje door gedragen, komt de door hem geïnterviewde Molukse woordvoerder uit de tijd van de treinkapingen weer aan het woord. Hij is nog altijd doodserieus en vertelt (meer…)

Met NRC’s Astrid van Rooij op reportage in Flevoland

Door onze kunstredactie
AMSTERDAM 30 AUG/1 SEPT. – Twee maanden na de opening van Reinjan Mulder’s tentoonstelling Objectief Nederland in het Rijksmuseum mag worden vastgesteld dat de daar getoonde, ‘objectieve’ manier van kijken langzaam begint door te dringen in Nederland. Niet alleen kwamen er in het museum al meer dan tienduizend bezoekers uit binnen- en buitenland naar de ‘objectieve’ foto’s van Nederland uit 1974 kijken en zijn er inmiddels een paar honderd boeken over het historische project verkocht, ook de media weten de tentoonstelling te vinden, met als – voorlopig? – hoogtepunt de vijf pagina’s lange reportage van Astrid van Rooij in NRC Next en, in kortere vorm, NRC Handelsblad van 10 augustus.
Begin van de maand week kwam daarbij nog de korte, introducerende film die de filmmaker Valerie Granberg over het project op Youtube zette. Deze kreeg in de eerste maand al meer dan 400 (unieke) kijkers, al met al een flinke museumzaal vol, die daarna soms ook nog een kijkje namen bij de 2 jaar eerder op  Youtube verschenen film over Objectief Neerijnen, die inmiddels meer dan 700 (unieke) kijkers heeft.

NRC Next van 10 augustus 2016: vijf pagina’s Objectief Nederland

Ook de komende weken mag – tot de sluiting op 26 september – nog de nodige aandacht voor de tentoonstelling in de media worden verwacht, met name rond de internationale fotomanifestatie Unseen waar ook Babel & Voss een eigen stand heeft.
Daarnaast maakt het blad Ons Amsterdam in het septembernummer een wandeling met Reinjan Mulder door ‘zijn’ Amsterdam, en wordt  onder meer de locatie van zijn vroegere donkere kamer in de Hasebroekstraat aangedaan, recht tegenover het vroegere atelier van Jan Dibbets, plus de plek van het afgebrande laboratorium van Nederlands eerste Nobelprijswinnaar J.H. van ’t Hoff, bekend uit Mulder’s roman Coffee Company.
Op de site Horst-sweet-Horst is uitvoerig nagegaan hoe de in 1974 gefotografeerde plek in Horst er nu bij ligt. En in Mulder’s eigen Amsterdam Oost wordt het project de komende weken verder ook met aandacht bestudeerd. Niet alleen komt er een interview aan in de populaire wijk-krant Dwars, maar een groep actieve fotografen uit het stadsdeel gaat half september ook zelf aan de slag, om geïnspireerd door de Rijksmuseumtentoonstelling volgens dezelfde, a-selecte methode nu Amsterdam Oost ‘objectief’ in beeld te brengen.
Wij zijn zeer benieuwd naar het resultaat!

Als gevolg van dit alles merkte afgelopen maand Das Zahngold veel aandacht voor de stukken over fotografie, Objectief Nederland en zijn maker Reinjan Mulder.
Ook voor de speciale pagina van zijn uitgeverij Babel & Voss, waar het boek Objectief Nederland verscheen,  kwamen in augustus veel bezoekers: 1.437 – waarmee de pagina met afstand het drukst bezochte gedeelte van de website werd.

Objectief Nederland: de tentoonstelling in het Rijksmuseum wordt ingericht

Andere goed en veel bestudeerde onderwerpen op de site waren de één jaar geleden (op 10-8-2015) overleden Vlaamse schrijver Eriek Verpaele, Reinjan Mulder’s vader, de schilder Piet Mulder, voormalig AP-uitgever Martin Ros en de Russische schrijver Konstantin Paustovski, van wie recent een fraaie, nieuwe vertaling verscheen.
Bij de boekrecensies is na een korte afwezigheid die van Connie Palmen’s debuut De wetten weer terug als meest en langst bestudeerde van de maand.
LEESPAARDEN
De lijst met best (=langst) gelezen stukken (‘Leespaarden’) zag er in de tweede tentoonstellingsmaand van Objectief Nederland als volgt uit (met tussen haakjes de scores in juli):
1. (re) ‘Vallen op iemand die klopt’: Cees Nooteboom’s Rituelen revisited (7:10)
2. (re) ‘Het uitgeven is een zorgelijke zaak, maar het is gelukkig niet meer mijn zorg’ – Herinneringen aan  Martin Ros (5:48)
3. (7) ‘De prullenmand van meneer Reve hoeven we niet’ – Herinneringen aan de antiquaren Max en Wilma Schuhmacher (5:47)
4. (2) Met Wim Hartog op zoek naar Konstantin Paustovski (5:03)
5. (re) Het jiddisj van het Belgisch-Nederlandse grensgebied – Bij de dood van Eriek Verpale (4:47)
6. (6) Bij tien jaar uitgeverij Augustus: de geleidelijke maar onafwendbare val
(meer…)

Door onze mediaredactie

Marinus Vreugde: De duikster (1934) naar Hanna Hulscher. Museum Het Schip Amsterdam

UPDATE – Drie onderwerpen sprongen eruit de eerste vakantiemaand van 2016: de 19 jaar oude reportage door de Oekraïne in het voetspoor van Konstantin Paustovski, die 142 werd opgevraagd, het fonds van uitgeverij Babel & Voss, waar zojuist het fotoboek Objectief Nederland van Reinjan Mulder verscheen, en de necrologie van Hanna Mulder-Hulscher (1922-2013), die model stond voor het levensgrote beeld De duikster dat sinds vorige maand in het Amsterdamse Schoolmuseum Het Schip staat.
De pagina over Babel & Voss werd in juli zelfs meer dan 1.583 keer opgevraagd, een verdrievoudiging vergeleken met juni. Ook over de andere twee onderwerpen werd opvallend veel en lang gelezen: gemiddeld 7:37 minuten in het stuk over Paustovski en 5:37 minuten in het stuk over Hanna Hulscher.
Deze laatste twee stukken zorgden er voor dat er, vergeleken met de maand daarvoor, gemiddeld twee keer zo lang in onze stukken werd gelezen als normaal: bijna drie minuten, tegen anderhalve minuut in juni.
Opvallend is ook dat er 15 jaar na de afsplitsing van uitgeverij Augustus nog steeds zo veel interesse is in de troebele geschiedenis van uitgeverij Meulenhoff. Zowel de kroniek van de woelige gebeurtenissen bij Meulenhoff tussen 2001 en 2011 als het profiel van de gefnuikte ‘interim-directeur’ Sander Knol behoorden weer tot de langst gelezen stukken (‘leespaarden’) van de maand.

LEESPAARDEN
De Leespaarden-top-tien van juli (van de best gelezen stukken) ziet er als volgt uit (met tussen haakjes de scores in juni):
1. (re) Nazikunst in het Gemeentehuis – de zaak Jan van Anrooy (gemiddelde leestijd 14:00 minuten)
2. (-) Met Wim Hartog op zoek naar Konstantin Paustovski (7:37)
3. (-) ‘Zij leerde Geldermalsen dansen’ – bij de dood van Hanna Mulder-Hulscher (5:37 minuten)
4. (6) The first cut – bij de dood van Doeschka Meijsing (5:08)
5. (re) Sandra van Beek: Piet Mulder – Schilder van het Betuwse landschap 1919-2001 (5:05)
6. (re) Tien jaar uitgeverij Augustus: de ondergang van J.M. Meulenhoff 2001-2011 (5:02)
7. (3) De prullenmand van meneer Reve hoeven we niet – herinneringen aan Wilma Schuhmacher (3:49)
8. (re) Connie Palmen over Ischa Meijer (meer…)

Door Reinjan Mulder
Een gedeelde liefde voor het werk van de Russische schrijver Konstantin Paustovksi leidt nog niet meteen tot een gedeelde voorkeur voor bedden. Maar wie in de Oekraïne kiest voor de luxe kamers van het Odessa Hilton heeft zeker niets van Paustovski begrepen. Want bij Paustovski horen vlooien, bittere kou en het gegeven dat afspraken nooit worden nagekomen. Hoe kun je nu Paustovski lezen als je niet eerst de typische Sovjet-mentaliteit hebt leren kennen die zijn boeken doordrenkt?
In de zomer 1997 ging ik samen met de gerenommeerde Paustovski-vertaler Wim Hartog en zijn vrouw naar de Oekraïne om een aantal locaties op te zoeken die in het oeuvre van de schrijver een rol spelen. Die tocht zal ik niet gauw meer vergeten. Ik had me opgegeven voor de eerste ‘Paustovski-reis’ en in dat curieuze gezelschap vonden we na lang dwalen op het platteland tussen Kiev en Odessa de resten van Paustovski’s legendarische geboortedorp Gorodisjtsje.
Voor NRC Handelsblad schreef ik later een verslag van deze reis vol ontberingen. Dat begon met een beschrijving van een van onze laatste, woelige nachten in de Oekraïne, toen ik aan de Zwarte Zee onder een gewatteerde jas in een schuur van de vuurtorenwachter de slaap probeerde te vatten…

ACH GORODISJTSJE

In een veldbed onder een gewatteerde jas slapen, in het schuurtje van de vuurtorenwachter, of toch maar in een air-conditioned kamer in een vijfsterrenhotel in Odessa. Het uur van de waarheid van de eerste Nederlandse Paustovski-reis dient zich aan twee dagen voor het in het programma aangekondigde feestelijke slotbanket. Met een oude bus is het (meer…)

Objectief Nederland, de handgebonden luxe editie van de catalogus

Door onze mediaredactie
In juni was er op Das Zahngold rond de opening van de fototentoonstelling Objectief Nederland veel vraag naar de pagina’s over Reinjan Mulder (338 keer opgevraagd) en zijn uitgeverij Babel & Voss (521). Verder was er de hele maand door veel en langdurig interesse in de stukken over de uitvinding van de televisie-fotografie (130 keer gelezen) en de verwerving van het project Objectief Nederland door het Rijksmuseum (59 keer).
De best (langst) gelezen stukken op Das Zahngold (de ‘leespaarden’) waren in juni echter (met tussen haakjes hun positie in april en mei) de necrologie van Joost Zwagerman en het (153 keer opgevraagde) stuk uit het blad van de Amsterdamse Fietsersbond over de fietsende voedselbestellers van Foodora.
Ook voor de herinneringen aan antiquaar Wilma Schuhmacher en Arnon Grunbergs moeder Hannelore Klein was veel en langdurig belangstelling, zodat de leespaarden-lijst er dit keer alsvolgt uitziet:
1. (8) Bij de dood van Joost Zwagerman – De cultuurkritiek van Gimmick! (7:46)
2. (-) Foodora – De fietsende voedselkoerier (gemiddelde leestijd 7:14 minuten)
3. (re) Wilma Schuhmacher: ‘De prullenmand van meneer Reve hoeven we niet‘ (6:40)

Objectief Nederland in de etalage bij de Athenaeum Boekhandel

4. (10) ‘Vallen’ op iemand die ‘klopt’ – De recensie van Cees Nooteboom’s Rituelen revisited (6:28)
5. (3) Een vergeten hoofdstuk uit de fotografiegeschiedenis: De televisiefotograaf (6:00)
6. (9) ‘The first cut‘ – Bij de dood van Doeschka Meijsing (6:07)
7. (5) De ondergang van het Stedelijk Gymnasium in Tiel – een winterreis (5:16)
8. (-) Het meisje dat er niet had mogen zijn – bij de dood van Hannelore Grunberg-Klein (4:25)
9. (-) Rijksmuseum verwerft Reinjan Mulder’s project Objectief Nederland (4:04)
10. (re) Nieuwe Knollen voor oude citroenen – bij het ontslag van Meulenhoff’s Sander Knol (3:50)

RECENSIES
Bij de recensies traden in juni slechts geringe verschuivingen op. Daar was de meeste vraag weer naar vijf oudere NRC-besprekingen (met tussen haakjes de score van april en mei):
1. (1) Connie Palmen – De wetten (119 keer opgevraagd)
2. (4) Doeschka Meijsing –  (meer…)

Door Reinjan Mulder
(UPDATE) – Veel van mijn familieleden hebben zich met fotografie bezig gehouden, mijn opa, mijn nichtje, mijn vader en soms ook ikzelf, maar alleen mijn oom Rein is een tijdje ‘beroeps’ geweest. Dat maakt dat hij lange tijd mijn beeld van de beroepsfotografie heeft bepaald.
In zijn beste jaren woonde hij in de P.C. Hooftstraat, boven Bodega Hoffman en tegenover de gerenommeerde fotohandel Satina. Wanneer daar de uitverkoop naderde, bivakkeerde hij wel eens een hele nacht in een vouwstoel op de stoep, om meteen na het door mijn tante verzorgde ontbijt als eerste een spectaculair afgeprijsde camera of een paar bijzondere lenzen te kunnen scoren.
Het minste wat je van hem zeggen kon, was dan ook dat hij handig was. De mooiste krantenfoto die ik me van hem herinner, was van een buurjongen die hij op de zaterdagochtend voor Pasen mee naar het Galileïplantsoen had genomen, waar hij even in zijn slaapzak op een bankje moest gaan liggen. Het Parool had vlak voor de Paasdagen een grote drukte in de stad voorspeld en mijn oom leverde daar al op voorhand de illustratie bij: het was tijdens het Paasweekeinde zo druk geweest dat jeugdige toeristen zelfs op een bankje in het park moesten slapen. De krant drukte de foto die dinsdag maar al te graag af.
Zijn grootste bekendheid genoot mijn oom Rein echter tegen het eind van de jaren vijftig, toen Nederland het televisiekijken ontdekte. Hij schreef toen geschiedenis als uitvinder van de televisiefotografie.
Het is een tak van de fotografie waarvan je nog maar zelden (meer…)

Buddy van de Bos: ‘Als het eten komt, is iedereen blij’

Door Reinjan Mulder
Na jaren van ergernissen over veel te brutale pizzakoeriers op het fietspad werd ik prettig verrast door het bericht dat er tegenwoordig een bedrijf is dat per fiets, en uitsluitend per fiets, maaltijden bezorgt. En met succes. Eind mei vierde etenskoerier Foodora zijn eerste – en zeker niet zijn laatste – verjaardag.
Foodora is daarmee een van de opvallendste nieuwkomers in de wereld van de fietsend Amsterdam. Een jaar geleden begonnen met een paar medewerkers zijn er nu al rond de zeshonderd fietsers die voor hen dag in dag uit vers bereide maaltijden van restaurants naar hongerige klanten rijden. Op drukke dagen, meestal in de weekends, zijn er meer dan honderd mensen tegelijk op de weg.
Het bedrijf moest door deze onstuimige groei al verschillende keren naar een groter pand verhuizen en is sinds kort neergestreken aan het fietsvriendelijke Zandpad, meteen naast de Jeugdherberg aan het Vondelpark. Op het kantoor daar werken nu veertig mensen die elke dag de Foodora-fietsers in goede banen proberen te leiden.
En dat lukt ze aardig. Ik heb afgesproken een avondje met een van de koeriers mee te fietsen voor een reportage in het fietsersvakblad Oek. Aan het begin van de avond is het (meer…)

Door onze mediaredactie
Bij de stukken in Das Zahngold die de afgelopen twee maanden het langst – en hopelijk het best – werden gelezen dit keer veel artikelen die ook veel zijn opgevraagd. Met aan kop een voorpublicatie uit het deze maand verschijnende boek Objectief Nederland, over het legendarische Instituut voor Grondslagenonderzoek in Amsterdam, waarin gemiddeld bijna 10 minuten gelezen werd.
Verder was er onverminderd veel en lang aandacht voor Connie Palmen en werd er, vooral in mei, weer intensief gelezen in de artikelen over de NSB-schilder Jan van Anrooy wiens werk nog altijd het door PVV’ers belaagde gemeentehuis van Geldermalsen siert.
Het allerlangst werd de afgelopen twee maanden gelezen in de volgende tien artikelen:
1. (-) Het evangelie van Ludwig Wittgenstein – Herinneringen aan de Diamantslijperij (gemiddeld 9:42 minuten)
2. (2) Nazikunst in het Gemeentehuis – de zaak Jan van Anrooy (9:13 min.)
3. (-) Een vergeten hoofdstuk uit de fotografiegeschiedenis: de televisiefotograaf (8:42)
4. (re) Conny Palmen over (meer…)

Minder vervelend…

Door Reinjan Mulder
Op de eerste bladzijde van haar debuutroman De plantrekkers opent  de Vlaamse Heleen Debruyne (1988) al meteen met een sterke eerste zin: ‘Willem wist het nog niet, maar die dag begon de verwarring.’ Waarna ze ons laat weten dat het bestaan van de arme Willem in de dagen die volgen, hopeloos verstrikt raakt ‘in de levens van veel meer mensen dan goed voor hem was.’
Twee zinnen die de roman die op dat moment nog beginnen moet, in één keer goed karakteriseren. Bij het lezen ervan moest ik onwillekeurig denken aan de leus waarmee de Zwitsers uitgeverij Diogenes jaren lang de aandacht trok: onze boeken zijn minder vervelend.

Daarna weet Debruyne de belofte die in haar eerste twee zinnen besloten ligt, ook behoorlijk waar te maken. In De plantrekkers slaagt ze er bijna steeds in (meer…)

Door Reinjan Mulder
De meeste boeken worden gemaakt door grote uitgevers. Maar ik doe het liever zelf. Zoals ik in 1974 in mijn eentje ook een bijzonder foto-experiment heb uitgedacht en uitgevoerd.
Ik heb een boek gemaakt bij een grote tentoonstelling die ik vanaf 24 juni in het Rijksmuseum krijg. Als deze geopend is, zal voor het eerst te zien hoe ons land er ‘echt’ (objectief) uitziet. Dat wil zeggen: als we niet letten op wat mooi is, belangrijk, of makkelijk te bereiken.
In 1974 ben ik, 25 jaar oud, vier maanden lang kris-kras van noord naar zuid en van oost naar west door Nederland getrokken, om foto’s te maken op van te voren berekende en vaak nooit eerder vastgelegde plekken. Het resultaat van dit experiment was, in ieder geval voor mij, verbluffend.
Zo kenden we Nederland niet! In werkelijkheid bleken (meer…)