De kracht van Criterium – 75 jaar na ‘De Ondergang van de familie Boslowitz’ van Gerard Reve
Door Reinjan Mulder
Toen literaire tijdschriften nog geschiedenis schreven…
Half december 1946, vandaag 75 jaar geleden, verscheen bij uitgeverij Meulenhoff van John Meulenhoff een historisch geworden nummer van het Algemeen Cultureel Maandblad Criterium, omdat daarin zowel een zekere ‘Simon’ van het Reve debuteerde, met het – toch nog heel lange – korte verhaal ‘De ondergang van de familie Boslowitz’, als waarin een dan net 25-jarige W. F. Hermans zijn – enigszins gekuiste – voorpublicatie vervolgt vande roman ‘De tranen der acacia’s’.
En of dat nog niet genoeg is maakt dezelfde Hermans in de ‘kronieken’, achterin het blad, nog even gehakt van het oorlogsdagboek ‘Doortocht’, van de dichter en latere vertaler Bert Voeten. Niet omdat die daarin, zoals wij nu weten, zijn activiteiten voor de fascistische jeugdbeweging verzwijgt, dat wist Hermans toen nog niet, maar omdat Hermans denkt dat Voetens (Hermans schrijft: Voeten’s) dagboek oorspronkelijk wel eens veel uitvoeriger geweest kan zijn.
Ook Voetens keuze van de overgebleven fragmenten noemt Hermans ‘niet heel gelukkig’. Volgens hem kiest ‘de intellectueel’ natuurlijk altijd partij in tijden van oorlog, maar moet hij dat wel ‘op intelligente wijze’ doen.
Hoe profetisch allemaal!