Das Zahngold feliciteert Das Mag Uitgevers: brief aan mijn oude – en nieuwe – compagnons

Thomas Heerma van Voss' verhaal over Babel & Voss en het avontuur dat uitgeven heet

Thomas Heerma van Voss’ verhaal over Babel & Voss en het avontuur dat uitgeven heet

Beste Daniël,
UPDATE – Dinsdag 17 november richt jij samen met Toine Donk een nieuwe uitgeverij op. Dat wil zeggen: samen met Toine en nog drieduizend oprichters.
Eén van die drieduizend oprichters ben ik, en ik wil je als je nieuwe compagnon bij Das Mag Uitgevers dan ook hartelijk feliciteren met deze moedige stap.
Al heb ik daarbij wel gemengde gevoelens. Vorige week sprak ik Maartje Wortel, die me bij een kopje koffie vertelde dat ze haar nieuwe verhalenbundel graag bij Babel & Voss Uitgevers had willen uitgeven. Dat is de uitgeverij die jij en ik vijf jaar geleden samen met Daan Heerma van Voss oprichtten, en die ik nog steeds met meer of minder succes voortzet. Jij hebt Maartje toen gezegd dat ze daarmee beter even kon wachten, omdat ze dan bij de nieuwe uitgeverij van Das Mag terecht kon.
Dat is natuurlijk je goed recht, Daniël. Ik had in jouw situatie misschien hetzelfde gedaan. Maar het betekent wel dat we nu behalve compagnons ook concurrenten zijn. Ik had met Babel & Voss dat boek van Maartje ook wel willen uitgeven. En ik had het ook wel aangekund.
Maar jullie beschikken nu dank zij jullie geslaagde crowdfunding en enkele geldschieters over enkele tonnen voor jullie nieuwe uitgeverij, ik ving ergens een bedrag op van 3 ton, en zoveel zou ik in deze moeilijke tijden niet meer zo gauw in zoiets onzekers als de uitgeverij willen steken. Dus misschien hebben jullie met Das Mag Uitgevers nu wel een veel betere broedplaats gecreëerd voor een groot talent als dat van Maartje.
Ik heb ook gehoord dat jullie al meteen een aantal bekwame mensen in dienst hebben genomen. Ja, dan werk je natuurlijk op een heel andere schaal dan wij hebben gedaan, en, wie weet, kun je dan ook wel veel meer boeken verkopen dan wij, en zelfs winst gaan maken. Al weet ik van mijn vorige werkgevers dat meer personeel soms ook tot hogere verliezen leidt.

Omslag van Till Roenneberg's 'Innerlijk Uurwerk' (2012), ontwerp Studio Vruchtvlees

Omslag van Till Roenneberg’s ‘Innerlijk Uurwerk’ (2012), ontwerp Studio Vruchtvlees

DE MASSA
Het belangrijkste verschil tussen Das Mag en Babel & Voss is echter dat jullie uitgeverij nu in een massa geworteld lijkt. De ‘crowd‘. Met drieduizend crowdfunders heb je al meteen genoeg kopers om elk boek – ongelezen – tot een bescheiden succes te maken, zelfs als er niemand meer voor naar de boekhandel gaat.
Wij weten allebei dat juist die boekhandel voor Babel & Voss de zwakke schakel bleef. We gaven in de vijf jaar van onze samenwerking een stuk of tien fraaie boeken uit, met mooie omslagen, die door de pers geregeld de hemel in geprezen werden en soms 4 sterren kregen. Maar meer dan duizend exemplaren nam de boekhandel er niet van af, soms zelfs nog minder.

Hoe lang de drieduizend mede-oprichters die jullie nu bijna hebben jullie trouw blijven, weet nu natuurlijk nog niemand. Mijn grootouders waren voor de oorlog jarenlang overtuigde leden van de Wereldbibliotheek, en kregen daardoor allerlei prachtige boeken in  huis zonder dat ze er meer voor hoefden te doen dan af en toe een bescheiden bedrag betalen. Een aantal van die vaak zeer fraai uitgevoerde boeken, Zwerftochten (1932) van Nico van Suchtelen bijvoorbeeld, met een schitterend omslag van FC (Fré Cohen), staat nog altijd in mijn boekenkast.

Fré Cohen: omslagontwerp voor Nico van Suchtelen's 'Zwerftochten' (Wereldbibliotheek, 1932)

Fré Cohens omslag van Nico van Suchtelens ‘Zwerftochten’ (Wereldbibliotheek, 1932)

Het zou mooi zijn als Das Mag op die manier nu ook een groot aantal bevlogen mensen blijvend weet te interesseren voor mooie en mooi uitgevoerde boeken. De Wereldbibliotheek heeft nog behoorlijk lang een bloeiend bestaan geleid en is, in ieder geval als naam en als ideaal, nog steeds niet helemaal ter ziele.

Wat alleen niet iedereen duidelijk is, zo merk ik de laatste dagen, is waarom jullie nu, naast Babel & Voss, opnieuw een eigen uitgeverij zijn begonnen, nadat mijn voorstel om Babel & Voss hechter aan het tijdschrift te verbinden tot niets had geleid. Tot nu toe stond Babel & Voss nog steeds trots als jullie uitgever voorin Das Magazin vermeld, en ook jullie jubileum-aflevering De Tien (2014) werd – en wordt nog altijd – door Babel & Voss met wisselend succes naar de boekhandels gebracht. Die jarenlange band heeft nu zijn langste tijd gehad.

Als ik goed ben geïnformeerd, en ik sprak hierover met verschillende bronnen, vloeit jullie plotselinge koerswijziging vooral voort uit het besluit van De Bezige Bij, vorige zomer, om zich abrupt uit jullie breed opgezette steunorganisatie terug te trekken. Twee jaar geleden, zo herinner ik me, vonden jullie je nog te groot geworden voor het op een armoedige etage op de Wallen gehuisveste Babel & Voss, en wilden jullie liever samenwerken met grote, kapitaalkrachtige uitgevers zoals De Bezige Bij of Meulenhoff.
Door De Bezige Bij hadden jullie je ook maar al te gemakkelijk laten overhalen om voor hen een prestigieuze bundel met ‘de beste tien jonge auteurs uit Nederland en Vlaanderen’ uit te geven – volgens jullie dan. De Bezige Bij had daarvoor al meteen 15.000 euro beschikbaar gesteld, een ongekend hoog bedrag in uitgeversland voor een voorschot, en genoeg om al die tien veelbelovende jongelui van jullie wekenlang aan het werk te kunnen houden.
Zonder het ingrijpen van Leon de Winter was dat boek ook vast een aardig succes geworden. Een paar jonge auteurs die zich omhoog vechten en die het grootste en meest gevestigde uitgevershuis van Nederland achter zich weten te krijgen: wat kan daar nog mis mee gaan?

2012: Daniël richt de stand van Das Magazin en Babel & Voss op Manuscripta in.

2012: Daniël van der Meer richt de stand van Das Magazin en Babel & Voss op Manuscripta in.

Illustraties in Jamal Ourariachi Handleiding anti-semitisme voor beginners

We weten allebei hoe het zo mooi begonnen avontuur met een domper is afgelopen. Als bijlage van Das Magazin schreef jullie medewerker Jamal Ouariachi in 2014 een niet ongeestige ‘Handleiding Antisemitisme voor Beginners’. En dat kleine, dunne boekje dat bij jullie tijdschrift was gevoegd, schoot onze Bloemendaalse Harry Mulisch kennelijk in het verkeerde keelgat. Ouariachi had namelijk gedetailleerd beschreven hoe je als aankomend antisemiet twee kleine poppetjes kon maken die je Jessica Durlacher en Leon de Winter noemde, en hoe je die vervolgens met spelden kon volsteken.
Au! De Winter kon er niet om lachten.
En daar ging jullie mooie samenwerking met de Bezige Bij. Dit keer schakelde De Winter nu eens niet een advocaat in die jullie tot een enorme schadevergoeding liet veroordelen, zoals hij dat eerder met PC had gedaan, maar stapte, zodra hij de gewraakte zinnetjes gelezen had naar De Bezige Bij’s Suzanne Holtzer* en Arendo Joustra* van Elsevier’s Magazin, jullie grote steunpilaren op dat moment en Leon de Winter’s belangrijkste tekstafnemers in Nederland [*zie hieronder het commentaar van Suzanne Holtzer en Arendo Joustra, red.].
Zij eruit of ik eruit, zo was De Winters ondubbelzinnige boodschap. Net zoals Harry Mulisch dat destijds met betrekking tot Stephan Sanders tegen De Bezige Bij had gezegd.
Die keus was zowel voor De Bezige Bij als voor Elsevier niet zo moeilijk. Zo goed gaat het niet in medialand.

Wat we missen kunnen, het eerste boek van Babel & Voss - omslag: Piet Parra

Wat we missen kunnen, het eerste boek van Babel & Voss – omslag: Piet Parra

Weg 15.000 euro.
En ook: weg het machtige verkoop- en distributie-apparaat van De Bezige Bij.
Met als gevolg dat jullie je losse exemplaren van De tien in armoede maar via de aansluiting van Babel & Voss bij het Centraal Boekhuis neerlegden – en ik maanden lang allemaal boze boekhandels aan de telefoon kreeg die alle ontvangen boeken meteen weer aan mij terug wilden sturen omdat er zo weinig publiciteit op volgde, en die ook niet begrepen waarom ze opeens slechts ‘0% korting’ op de door ons geleverde boeken hadden gekregen.
Ja, dat kon ik ze als uitgever – en eigenaar – van Babel & Voss ook niet vertellen, want ik was nooit ergens in gekend. Kennelijk hadden jullie  ons oude wachtwoord nog ergens liggen en daarmee op een verkeerde manier allerlei technische gegevens ingevoerd, zodat ik week na week met voldongen feiten werd geconfronteerd.
Ik neem aan dat jullie in die tussentijd hebben geleerd hoe je de boekhandel beter te vriend kan houden. En ook hoe de kortingsregelingen in het boekenvak werken – hoewel ik niet zeker weet of de verzamelde Nederlandse boekverkopers het nu weer erg leuk zullen vinden dat jullie voor de eerste drieduizend boeken van Maartje Wortel inmiddels jullie eigen 0%- verkoopkanaal hebben gecreëerd.

Als verse compagnon van jullie interessante collectief kom ik dinsdag zeker naar jullie feest. Ik verheug me daar enorm op.
Dank ook voor de mooie uitnodigingkaart, al weet ik niet of ik helemaal tot ‘Bam’ zal blijven.

Daan Heerma van Voss richt Wat missen kunnen etalage in bij de Athenaeum Boekhandel

Daan Heerma van Voss richt de ‘Wat we missen kunnen’- etalage in bij de Athenaeum Boekhandel

Aan ons eerste, uitverkochte feest van Babel & Voss Uitgevers, in Studio K., waar we voor 500 mensen het boek Wat we missen kunnen presenteerden – en eigenlijk aan alles wat we daarna samen hebben gedaan en wat door Thomas Heerma van Voss zo mooi is beschreven in zijn Babel & Voss-jubileumboekje Onzichtbare Boeken – bewaar ik nog altijd de beste herinneringen.

Met hartelijke groet, ook aan Toine,

Reinjan

 

Thomas Heerma van Voss’ ‘Onzichtbare boeken’ (2014, herdruk 2015), de geschiedenis van Babel & Voss Uitgevers en de jubileumuitgave bij het vijfjarig bestaan van de uitgeverij, is via elke boekhandel of bij bol.com leverbaar voor €12,50. 

 

6 Reacties

  1. […] Interessant. Lees de rest op Das Zahngold. […]

  2. Geachte Heer Reinjan Mulder,
    Voordat dit verhaal wat Elsevier betreft een eigen leven gaat leiden, het volgende. Toen dit speelde, was Leon de Winter al 2,5 jaar geen columnist meer van Elsevier. Dus “zij eruit of ik eruit” was niet aan de orde. Niet dat zo’n dreigement had geholpen. De enige die het een keer heeft geprobeerd, was Pim Fortuyn en die heb ik toen vrolijk uitgelachen.
    Nee, de echte reden om mijn kleine rolletje bij de Stichting Das Magazin te beëindigen, was de bijdrage van Jamal Ouariachi. U noemt die “niet ongeestig”, ik vond die antisemitisch. Toen de redactie er geen afstand van wilde nemen (haar goed recht), heb ik besloten mijn lidmaatschap van het bestuur neer te leggen. Ik wilde niet met het stuk geassocieerd worden. Vervolgens heb ik de twee creatieve, originele en ondernemende jongens van Das Magazin alle succes gewenst.
    Arendo Joustra

  3. Suzanne Holtzer

    Beste Reinjan,
    Net als jij wens ik Das Mag alle succes, maar in je brief aan Daniël van der Meer staat een grove onjuistheid, die wij niet zomaar kunnen laten passeren. De Bezige Bij heeft, zoals bekend, nooit toegegeven aan het dreigement van Harry Mulisch de uitgeverij te verlaten vanwege de column van Stephan Sanders over ‘Over de affaire Padilla’. Voor zo’n dreigement zou en zal de uitgeverij nooit zwichten. Stephan Sanders heeft destijds zelf besloten De Bezige Bij te verlaten. (Overigens is hij later ook weer terug gekomen.)
    Wat betreft Leon de Winter, die heeft zich nooit uitgelaten over Das Magazin, noch over het pamflet van Jamal Ouariachi, noch zou de uitgeverij zich laten gijzelen door deze of gene mening. Het is de uitgeverij zelf die niet geassocieerd wil worden met een geschrift dat naar ons inzicht zonder context niet anders dan anti-semitisch gelezen kan worden.
    Om die reden, redenen van het geweten, heb ik ook mijn rol als voorzitter van het stichtingsbestuur van Das Magazin moeten neerleggen. Dit gebeurde overigens wel na lang en intensief gesprek met Toine en Daniël met wederzijds respect voor elkaars standpunten.
    Hartelijk,
    Suzanne

  4. Dank voor jullie reactie, Arendo Joustra en Suzanne Holtzer. Mooi dat we nu ook jullie versie van deze interessante casus kennen. Een weblog als Das Zahngold is een persoonlijk getint genre, vergelijkbaar met de column, en geen verslaggeving waarbij altijd hoor en wederhoor wordt toegepast, zodat het prettig is als betrokkenen zelf op mogelijke onjuistheden reageren.
    Wat ik met mijn open brief aan Daniël van der Meer beoogde, was een nuancering van het beeld dat Das Mag zich vooral vanwege de slechte redactionele begeleiding, de lage royalties, de commerciële instelling en de slechte vormgeving tegen grote uitgevers als De Bezige Bij afzette. Mijn indruk was – en is – dat er meer speelt, en dat dit daarom ook maar beter als zodanig benoemd kan worden.
    Wat mij nu nog steeds niet helemaal duidelijk is, is waarom De Bezige Bij als uitgeverij zijn afspraken over een dure bundel met tien uitstekende jonge schrijvers niet is nagekomen, nadat de hoofdredacteur van deze uitgeverij om ‘redenen van het geweten’ haar functie als stichtingsvoorzitter had neergelegd. Is dit niet een vreemde vermenging van functies, een voorzitter die tegelijk contractspartij is bij een deal? Zoals ik ook nog steeds niet begrijp waarom en wanneer er überhaupt een Stichtingsbestuur is opgetreden (en weer is opgestapt?) van een blad waarvan ik (i.c. Babel & Voss Uitgevers), althans volgens het colofon, de uitgever was – en bleef. Het zou misschien aardiger geweest zijn als ik daarvan in ieder geval op enig moment in kennis was gesteld.

  5. […] Spit, een van de nieuwe auteurs die Das Mag uitgevers brengt. Pikant, omdat hij eerder op zijn blog Das Zahngold enige bedenkingen had bij de nieuwe […]

  6. Reinjan Mulder

    Inmiddels komen er stukje bij beetje nieuwe brokjes informatie binnen
    over wat inmiddels wel de Affaire Handleiding mag gaan heten. Zo zou Suzanne Holtzer, althans volgens mijn bronnen, het gewraakte boekje eerst aan vijf mensen ter beoordeling hebben gegeven, onder wie Jessica Durlacher, de vrouw van Leon de Winter, en de tweede persoon die in het boekje fictief met spelden werd volgestoken. Op grond van hun adviezen nam zij toen haar besluit. Dat kan natuurlijk duiden op een grondige poging om haar geweten te scherpen, maar het wordt daarmee wel iets meer dan een puur individuele beslissing van de hoofdredacteur en Stichtingsvoorzitter, temeer omdat – de ook door mij gewaardeerde – Jessica Durlacher, naast naar man Leon de Winter, een tweede belangrijke auteurs van de Bezige Bij is.

Geef een reactie