Das Zahngold Reinjan Mulder’s Nieuws- en Advertentieblad

Doeschka Meijsing ten tijde van haar roman ‘Robinson’ in ‘De Revisor’ (foto Reinjan Mulder)

Door onze mediaredactie
Het aangekondigde brievenboek van Doeschka en Geerten Meijsing moet nog verschijnen, maar dank zij een mooi, lang interview met Geerten in de Volkskrant is de familie Meijsing nu al prominent aanwezig in de best en langst gelezen stukken van afgelopen maand. Horen de recensies van Doeschka’s Robinson en Geerten’s De Grachtengordel volgens Google Analytics nu tot de 10 meest opgevraagde stukken, ze werden ook aanzienlijk langer gelezen dan andere stukken op de site, evenals de necrologie van Doeschka Meijsing, met herinneringen aan haar allereerste interview. Bovendien kreeg de recensie van Geertens Grachtengordel in enkele dagen uit het niets ook nog eens 50 (!) nieuwe Facebook-likes erbij. Tijd voor een herdruk misschien?
Van de nieuwe stukken werd afgelopen maand het stuk over Antjie Krog en de Gouden Ganzenveer het meest gelezen, waarin opgenomen het geruchtmakende NRC-interview met Krog uit 1992.
Ook bij de oudere stukken scoorden veel recensies weer hoog: van Jona Oberski’s nog altijd populaire Kinderjaren, en van Connie Palmen’s De wetten en Harry Mulisch’ Ontdekking van de hemel, tot de kritische terugblik op de NRC-recensie van Cees Nooteboom’s doorbraakroman Rituelen.

Meest gelezen waren in januari aldus:
1. Recensie van Jona Oberski’s Kinderjaren
2. Antjie Krog en de Gouden Ganzenveer
3. Recensie van Geerten Meijsing’s ‘potboiler’ De Grachtengordel
4. Hoe de man zijn wereld ziet – Over Connie Palmen’s De wetten
5. De verwarringen van de jonge Robinson – recensie van Doeschka Meijsing’s Robinson
6. Vallen op iemand die klopt – Cees Nooteboom’ (meer…)

Joost Zwagerman was onder meer dank zij ‘Gimmick!’ een van de vele winnaars van Gouden Ganzenveer.

Door Reinjan Mulder
De Nederlandse taal is in gevaar. Op scholen en universiteiten wordt in toenemende mate Engels gesproken, en wie dat weigert, krijgt het verzoek te vertrekken, Nederlandse dagbladen zien al decennia hun oplage teruglopen en het percentage boeken dat hier zijn kosten terugverdient is sinds de eeuwwende griezelig laag geworden. En in restaurants, cafés en winkels word je steeds vaker niet begrijpend aangekeken wanneer je je bestelling in het Nederlands plaatst. Nog niet zo lang geleden vroeg de directeur van het Amsterdamse Stedelijk Museum zelfs een ‘native American speaker’ om haar exposities in Nederland in goede banen te leiden.
Gelukkig zijn er sinds jaar en dag ook tegenkrachten actief. Het Nederlands Letterenfonds stimuleert met veel creativiteit honderden schrijvers, uitgevers en vertalers die aan Nederlandse boeken meewerken, het genootschap Onze Taal strijdt onvermoeibaar voor goed Nederlands en sinds 1955 is er de Gouden Ganzenveer, een belangrijke Nederlandse mediaprijs, ingesteld door Nederlandse uitgevers en bestemd voor wie zich op een bijzondere manier heeft sterk gemaakt voor de Nederlandse taal in geschreven of gedrukte vorm. Tot de winnaars van die prijs behoren onder anderen Arnon Grunberg, Joost Zwagerman, Xandra Schutte, Geert Mak en Annejet van der Zijl.
Helaas is nu ook die laatste instelling na meer dan een halve eeuw voor de verleidingen van de internationalisering bezweken. Vorige week werd bekend dat de volgende Ganzenveer (meer…)

Recensie van: Persis Bekkering, Een heldenleven, Uitg. Prometheus, 270 blz. €19,99
Door Reinjan Mulder
Het was de vroegere muziekredacteur van NRC Handelsblad J. Reichenfeld die bij zijn afscheid van de krant een boek publiceerde met de opmerkelijke titel: Schrijven over muziek kan eigenlijk niet. Een leven lang had hij geprobeerd om muziek in woorden te vatten, maar zijn conclusie was dat dit hem niet gelukt was.
Bij het lezen van Persis Bekkerings overrompelende debuutroman Een heldenleven moest ik geregeld aan dat zinnetje van Reichenfeld terugdenken. Maar mijn conclusie was anders: schrijven over muziek kan eigenlijk niemand – behalve Persis Bekkering.
Wat weet zij in dit boek goed weer te geven waar het in de muziek op aan komt! Niet door met saaie definities te komen of afgezaagde citaten, maar door het fenomeen muziek uit steeds weer andere hoeken te benaderen en in fraaie vergelijkingen op papier te zetten. Bladzijden lang weet Bekkering steeds weer de (meer…)

Nederlands boek?

Door Reinjan Mulder
UPDATE – Onder de kop ‘Antjie Krog: geen spijt als Afrikaans verdwijnt’ verscheen op 17 juni 1992 een interview in NRC Handelsblad met de Zuidafrikaanse schrijfster, dichter en journaliste Antjie Krog. Die kop was wat ongelukkig, omdat Krog in het interview juist wel spijt toonde over het verdwijnen van het Afrikaans, maar dat deed aan de strekking weinig af. Het Afrikaans (de aan het Nederlands verwante taal die veel Zuidafrikanen spreken) was in de voorbije eeuw nauw verbonden geraakt met de apartheid, vond Antjie Krog, en zou daarom waarschijnlijk als officiële taal in het nieuwe Zuid Afrika verdwijnen. En zij kon daar begrip voor opbrengen. Antjie Krog: ‘Ik verwacht dat het Afrikaans in Zuid-Afrika over niet al te lange tijd zal verdwijnen. Het Engels zal de enige officiële taal worden en ik accepteer dat, al is het met spijt. Ik zie hier in Rotterdam op Poetry International hoe rijk je bent wanneer je meer dan één taal spreekt. Ik vind het ook verschrikkelijk als iedereen hetzelfde klinkt. Maar dan begrijpen we elkaar tenminste!’
Afgelopen zaterdag werd bekend dat dezelfde Antjie Krog in april een belangrijke prijs krijgt vanwege haar ‘grote betekenis voor het geschreven en gedrukte woord in de Nederlandse taal’. Die mededeling bracht mij in verwarring. Niet omdat (meer…)

De avonden heeft al veel edities en jubileumedities gekend. Hier de 64ste druk bij een foto van Eddy Posthuma de Boer.

Door Reinjan Mulder
22 december 2017 – Ik heb het boek natuurlijk veel te laat gelezen. Toen ik voor het eerst De avonden van Gerard Reve las, in december 1967, was ik al anderhalf jaar het huis uit en kon ik me nog maar moeilijk verplaatsen in de al wat oudere jongere die Frits van Egters heet en nog bij zijn ouders thuis woont, waar hij zich ergert aan hun traagheid. We zaten midden in de jaren zestig, en in ieder geval in Amsterdam was er toen geen enkele reden voor de verveling die in het boek zo uit en te na wordt gecultiveerd. Ik heb De avonden na die eerste lezing in mijn studentenflat dan ook vrij lang ongestoord in mijn kast laten staan, om het er alleen maar uit te halen als (meer…)

Het huis in de Lichtentaler Strasse in Baden-Baden waar de familie Durlacher tot 1937 woonde

Door Reinjan Mulder
Het Duitse stadje Baden-Baden staat aan de vooravond van een grote literaire actie rond het boek Drenkeling – Kinderjaren in het Derde Rijk van de Nederlandse schrijver en socioloog G.L. (Gerhard) Durlacher. In dit boek, dat in 1987 bij J.M. Meulenhoff verscheen en dat verschillende keren werd herdrukt, beschrijft Durlacher (1928-1996) zijn vroegste jeugd in Baden-Baden en de anti-joodse maatregelen in de jaren dertig – tot en met de vlucht met zijn familie in 1937, die hem naar Nederland zou voeren.
Het boek was al eerder in het Duits vertaald, onder de titel Ertrinken, maar het was al lang niet meer te krijgen. Dat verandert nu het centraal staat in de ‘stadtweite’ actie Eine Stadt liest ein Buch. In het kader van die actie worden alle inwoners van Baden-Baden opgeroepen zich in 2018 in Gerhardt Durlacher’s herinneringen aan (meer…)

Connie Palmen, foto van Annaleen Louwes achterop de eerste druk van ‘De Wetten’

Door onze mediaredactie
UPDATE 1-1-2018 – Het afgelopen jaar was een goed jaar voor Das Zahngold. Steeg het aantal bezoeken van 85.664 in 2016 tot 118.591, dank zij 50.299 bezoekers, het aantal pagina’s dat werd opgevraagd verdubbelde zelfs ruimschoots, van 300.774 naar 734.169.
Dank zij die aantallen evenaart de site in zijn tiende jaar het topjaar 2014, toen er door de landelijke ophef rond de NSB-schilder Jan van Anrooy 121.498 bezoeken en 711.741 bekeken pagina’s werden geregistreerd.
Meest gelezen in Das Zahngold werd in 2017 het nu tien jaar oude verhaal over Reinjan Mulder’s zoektocht naar de voortijdige schoolverlaters van zijn vroegere Gymnasium. Werd dat in 2016 nog 627 keer gelezen, in 2017 was dat 2.569 keer, een verviervoudiging, zodat het in november op lijst meest gelezen stukken sinds 2008 belandde.
Meer dan tweeduizend lezers haalden ook de reconstructie van de leegloop bij uitgeverij Meulenhoff, die rond de uitgeverscrisis van Atlas/Contact veel werd opgevraagd, het dramatische interview met Connie Palmen na de dood van Ischa Meijer en de inleiding van filosofe Marli Huijer en Reinjan Mulder bij hun boek Opnieuw beginnen.

Nieuw op das Zahngold: de teruggevonden recensie van D.A. Kooiman’s ‘Montyn’

Opvallende nieuwkomers op de lijst veel (en lang!) gelezen stukken zijn in 2017 de terugblik op de bij de Oba verdwenen recensies van D.A. Kooiman’s roman Montyn, na de dood van etser Jan Montyn (1.685 keer gelezen), de reconstructie van de verschijning van Connie Palmen’s De Wetten na 25 jaar en de herinneringen aan de in 2016 overleden tv-presentator Wim Brands en de legendarische uitgever Theo Sontrop.
Sterkste nieuwkomer is het geruchtmakende interview met boekwetenschapper Frans A. Janssen over de Ritman Bibliotheek, dat hem zijn vriendschap met W.F. Hermans kostte. Dat werd in 2017 bijna 1.700 keer opgevraagd.

Onder de populairste literaire auteurs op de site staat Connie Palmen nog steeds ongeslagen bovenaan, met twee stukken in de top 15, terwijl de paginagrote NRC-recensie van De Wetten net als in 2016 met 1.261 lezers weer de meest gelezen recensie van het jaar was.
Goede tweede is Cees Nooteboom, door de veel gelezen terugblikken op zijn doorbraak-roman Rituelen en zijn lauw ontvangen boekenweekgeschenk Het volgende verhaal, gevolgd door Dirk Ayelt Kooiman, met Montyn, en Harry Mulisch, wiens Ontdekking van de hemel afgelopen jaar zijn 25-jarig jubileum beleefde.
Opvallende nieuwkomers onder de recensies zijn die over Hanny Michaelis‘ oorlogsdagboeken, over de vroege brieven van Arnon Grunberg, en, dit najaar, de recensies van Alma Mathijsen’s Vergeet de meisjes en Max Pam’s Leviathan.
Onverminderd populair bleven de inmiddels meer dan 40 jaar oude recensie van Jona Oberski’s Kinderjaren, die (meer…)

Schliersee 1998. Reinjan Mulder ontmoet Arnon Grunberg alias Marek van der Jagt. Coll. Bijzondere Collecties

Door Reinjan Mulder
Recensie van: Arnon Grunberg, De dagen van Leopold Magelmann – Een keuze uit de archieven van Arnon Grunberg. Uitg. Nijgh & Van Ditmar, 463 blz. 

In november 2000 verscheen bij uitgeverij de Geus De geschiedenis van mijn kaalheid, het debuut van Marek van der Jagt. Inmiddels is algemeen bekend dat achter die naam Arnon Grunberg schuil ging, maar bij verschijnen deed de uitgever die ik toen was nog erg zijn best om een ondoordringbaar rookgordijn rond de identiteit van zijn auteur op te trekken. Zo zou de mysterieuze Van der Jagt volgens eigen zeggen een filosofiestudent uit Wenen zijn, die ’s nachts in een broodfabriek werkte.
Ook de roman waarmee hij debuteerde, was op het eerste gezicht weinig Grunbergiaans. De geschiedenis van mijn kaalheid gaat over een labiele student uit Wenen, die tijdens een wandeling over een hoge alp bij het Duitse Schliersee zijn extravagante moeder een zetje geeft, zodat zij dodelijk naar beneden stort, het ravijn in. Daarna zou hij (meer…)

Door Reinjan Mulder
Recensie van: Carolijn Visser, Selma – Aan Hitler ontsnapt, gevangene van Mao. Uitg. Atlas Contact, 288 blz. Prijs 15,-

De laatste tijd moet ik veel aan Renate Rubinstein denken (Waar blijft haar biografie?). Niet alleen als ik de columns lees die Elke Geurts elke week in Trouw over haar echtscheiding schrijft, en die nu zijn uitgemond in haar boek Ik nog wel van jou, waarmee ze, net als Rubinstein destijds, haar man wilde ‘terugschrijven’. Ook denk ik veel aan de gevierde Vrij Nederland-columniste nu ik Selma heb gelezen, het met de Libris Geschiedenisprijs bekroonde boek van Carolijn Visser.
Had ‘Tamar’ nog geleefd, dan zou ze over die bekroning waarschijnlijk als eerste heel, heel luid en triomfantelijk gejuicht hebben. In Selma – Aan Hitler ontsnapt, gevangene van Mao, reconstrueert Visser het uitzonderlijke leven van de Nederlandse Selma Vos (1921-1968), die kort na de oorlog in Cambridge een Chinese psycholoog leert kennen, met wie ze via Hongkong naar China verhuist, waar hij al snel carriere maakt binnen (meer…)

Door Reinjan Mulder
Het is een wel heel mooi, utopisch beeld, dat de grafisch vormgever Yorit Kluitman ons biedt in zijn magistrale boek Bicycle Landscape. Voor dit opvallend luxueus uitgevoerde fotoboek fietste hij jarenlang door Nederland, 85.788 kilometer maar liefst, met het vooropgezette idee in ten minste elke van de 388 gemeenten van ons land een foto te maken vanaf zijn (stilstaande) fiets. Uit de 10.008 foto’s die dat project opleverde, koos hij er uiteindelijk 600 uit, groot en klein, en daarmee stelde hij zijn boek samen.
Helemaal eerlijk deed Yorit Kluitman dat niet. In sommige gemeenten maakte hij veel meer foto’s dan in andere. Zo leverden de gemeenten Hellevoetsluis, Helmond, Hendrik-Ido-Ambacht, Hengelo en ’s Hertogenbosch – om ons tot de He-gemeenten te beperken – allemaal slechts één foto op die in het boek mocht, en werden de meer verstilde, schilderachtige gemeenten zoals Texel (6 maal), Hulst (7) Heeze-Leende (8), Ameland (9) en Schiermonnikoog (9) heel (meer…)